W udzielaniu świadczeń zdrowotnych niepowodzenie wynikające z nieprawidłowego działania lub braku działania może rodzić odpowiedzialność prawną, w tym odpowiedzialność karną.
Zgodnie z art. 1 § 1 kodeksu karnego odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
Odpowiedzialność karna lekarza jest przede wszystkim związana z popełnieniem błędu lekarskiego (czyli działania bądź zaniechania wbrew podstawowym, powszechnie uznanym zasadom aktualnej wiedzy lekarskiej), a ponadto z innymi czynami popełnionymi w związku z wykonywaniem zawodu lekarza – leczenie bez zgody, nieudzielenie pomocy, ujawnienie faktów objętych tajemnicą lekarską.
Polski kodeks karny nie przewiduje osobnego przepisu, który stanowił by wprost o odpowiedzialności karnej w związku z nieudanymi czynnościami medycznymi. Brak jest szczegółowego uregulowania odnośnie zaniedbania lekarza czy błędu w sztuce lekarskiej. Powoduje to konieczność kwalifikowania czynów w oparciu o ogólne przepisy przeciwko życiu i zdrowiu. Jedynymi przepisami przewidzianymi przez kodeks karny związanymi z leczeniem są eksperyment medyczny, który jest wyłączony z odpowiedzialności karnej, a także przeprowadzenie zabiegu medycznego bez zgody pacjenta.
Do katalogu przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu w oparciu o które może zostać dokonana kwalifikacja prawna dotycząca niewłaściwych działań lekarzy są najczęściej: nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155 k.k.), narażenie na utratę życia lub zdrowia (art. 160 k.k.), nieudzielenie pomocy (art. 162 k.k.), spowodowanie uszczerbku na zdrowiu: ciężki (art. 156 k.k.), średni i lekki uszczerbek na zdrowiu (art. 157 k.k.)
Praktyka zna też przypadki przestępstw wynikające z celowego bądź umyślnego działania: zabójstwo eutanatyczne, aborcja oraz ewentualnie następstwa nieudanej aborcji: śmierć kobiety ciężarnej jako następstwo ciąży, uszkodzenia prenatalne.
Ponadto lekarz może ponosić odpowiedzialność karną za wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta.
Do przesłanek odpowiedzialności karnej lekarza należy: nieprawidłowe postępowanie lekarskie, ujemny skutek dla zdrowia albo życia pacjenta, związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem lekarza a negatywnym skutkiem oraz wina. Lekarz może ponosić odpowiedzialność karną za błąd, jeżeli naruszając obowiązujące w postępowaniu medycznym reguły ostrożności, doprowadził do zaistnienia ujemnych skutków dla zdrowia lub życia pacjenta, mimo że powinien i mógł przewidzieć możliwość ich spowodowania. Natomiast związek przyczynowy pomiędzy błędem a zaistniałym skutkiem powinien być udowodniony. Niedopuszczalne jest generalizowanie i dodawanie hipotetycznych przyczyn, których nie było lub które nie są udowodnione. Nie można ogólnie, w oderwaniu od konkretnych okoliczności stwierdzać, że zaistniałe konsekwencje mogły powstać bez błędu lekarza w wyniku przebiegu samej choroby, jeśli wiadomo, że w danym przypadku to lekarz zwiększył swoim działaniem niebezpieczeństwo i doprowadził do ich powstania. Jeżeli natomiast lekarz nie mógł przewidzieć ani zapobiec okolicznościom i w związku z tym zaistniał błąd, to nie może to stanowić podstawy do pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej.
Warto zaznaczyć, że lekarz, oprócz odpowiedzialności karnej za błąd medyczny, powinien również ponosić odpowiedzialność dyscyplinarną czy moralną.